WSTĘP . . . 6
ROZDZIAŁ 1
POLITYKA SPOŁECZNA, SŁUŻBY SPOŁECZNE ORAZ ROZWÓJ SPOŁECZEŃSTWA: WYZWANIA XXI WIEKU – Prof. Marco Ferreira . . . 9
1.1. Teorie rozwoju społecznego . . . 10
1.1.1. Teoria modernizacji . . . 11
1.1.2. Teoria zależności . . . 11
1.1.3. Teoria systemów – światów . . . 12
1.1.4. Teoria globalizacji . . . 12
1.2. Główne czynniki integralnego rozwoju ludzkości . . . 13
1.3. Służby społeczne – zróżnicowanie i zakres działalności . . . 16
1.3.1. Historyczny rozwój pomocy społecznej . . . 17
1.3.2. Współczesne służby społeczne . . . 18
1.4. Podsumowanie . . . 20
ROZDZIAŁ 2
SUPERWIZJA W PRACY SOCJALNEJ: PRAKTYKA, TRENING I WSPARCIE PRACOWNIKÓW SŁUŻB SPOŁECZNYCH – Prof. Marco Ferreira . . . 22
2.1. System instytucjonalny . . . 23
2.2. System pracy socjalnej . . . 24
2.3. Superwizja: natura, praktyka i trening . . . 26
2.4. Charakterystyka i profil superwizorów . . . 31
2.5. Podsumowanie . . . 33
ROZDZIAŁ 3
TEORETYCZNE PODSTAWY SUPERWIZJI – KONCEPCJA, MODELE, RODZAJE I FORMY – Prof. José Reis-Jorge . . . 35
3.1. Wokół koncepcji superwizji . . . 36
3.2. Superwizja w życiu zawodowym: różne poziomy procesu . . . 37
3.3. Modele i orientacje w superwizji . . . 38
3.3.1. Funkcjonalne typy superwizji . . . 38
3.3.2. Różne modele superwizji . . . 39
3.3.3. Modele scenariuszowe . . . 41
3.3.4. Superwizja kliniczna . . . 43
3.4. Systemowe spojrzenie na superwizję . . . 44
3.5. Superwizja jako edukacja osób dorosłych . . . 46
3.6. Formy i rodzaje superwizji . . . 48
3.6.1. Formy w superwizji . . . 48
3.6.2. Rodzaje superwizji . . . 49
3.7. Podsumowanie . . . 49
ROZDZIAŁ 4
PRAKTYKA REFLEKSJI: DROGA DO PROFESJONALNEGO ROZWOJU I AUTONOMII – Prof. José Reis-Jorge . . . 53
4.1. Wyjaśnienie koncepcji . . . 54
4.2. Modele praktyki refleksji . . . 56
4.2.1. Model refleksji Kolba . . . 56
4.2.2. Model pojedynczej i podwójnej pętli Argyrisa i Schöna . . . 57
4.2.3. Model refleksji Grahama i Gibbsa . . . 57
4.2.4. Model ustrukturyzowanej refleksji Chrisa Johnsa . . . 58
4.2.5. Koncepcja „Krytycznej soczewki” Brookfielda . . . 58
4.2.6. Model refleksyjnego praktyka Donalda Schöna . . . 59
4.3. Wymiary refleksyjnej superwizji . . . 60
4.4. Koncentracja oraz intencjonalność w praktyce refleksyjnej . . . 61
4.5. Rozwój profesjonalistów służb społecznych jako świadomych praktyków . . . 63
4.5.1. Podejście analityczne . . . 64
4.5.2. Metody . . . 64
4.5.3. Strategie oraz narzędzia . . . 66
4.6. Refleksyjna praktyka oraz superwizja . . . 68
4.6.1. Warunki wstępne superwizji opartej na refleksyjnym nauczaniu i uczeniu się . . . 69
4.6.2. Strategie refleksyjnej superwizji . . . 69
4.7. Podsumowanie i wnioski . . . 72
ROZDZIAŁ 5
MIĘDZYNARODOWE DOŚWIADCZENIA Z REALIZACJI SUPERWIZJI W SŁUŻBACH SPOŁECZNYCH – Prof. Mirosław Grewiński . . . 75
5.1. Model anglosaski superwizji w służbach społecznych . . . 76
5.2. Zróżnicowane modele superwizji w poszczególnych państwach UE . . . 81
5.3. Podsumowanie i implikacje dla Polski . . . 8
ROZDZIAŁ 6
JAKI MODEL SUPERWIZJI SŁUŻB SPOŁECZNYCH W POLSCE? – Prof. Mirosław Grewiński . . . 87
6.1. Dorobek superwizji w Polsce . . . 88
6.2. Wnioski z ogólnopolskich badań nad superwizją w służbach społecznych . . . 90
6.3. Standard superwizji pracy socjalnej proponowany w projekcie Wyższej Szkoły Pedagogicznej
im. Janusza Korczaka i Stowarzyszenia Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL na zlecenie CRZL/MPiPS . . . 92
6.4. Superwizja w instytucjach zajmujących się uzależnieniami, przemocą oraz innymi patologiami . . . 96
6.5. Podsumowanie . . . 98
Wnioski – Prof. Marco Ferreira, Prof. José Reis-Jorge, Prof. Mirosław Grewiński . . . 100
BIBLIOGRAFIA . . . 104