Wstęp … 7

ROZDZIAŁ I
WSPÓŁCZESNE DETERMINANTY POLITYKI SPOŁECZNEJ I PRACY SOCJALNEJ

Anna Kotlarska-Michalska
Synchronizacja i komplementarność działań w ramach polityki społecznej i pracy socjalnej jako warunek racjonalnych działań pomocowych. Trudności i możliwości ich przezwyciężenia … 11

Falco Cimagalli
Beyond the crisis. Towards a new paradigm in social policies … 34

Mirosław Grewiński
Punkty zwrotne w realizacji polityki społecznej po 1989 roku … 37

Halina Mielicka-Pawłowska
Enkulturacja i i akulturacja w środowisku wieloetnicznym … 49

Zofia Okraj
Kreatywność w działaniach prospołecznych w teorii The Evolving Systems Approach to Creative Work Howarda E. Grubera … 63

Elżbieta Trafiałek, Jacek Szkurłat, Magdalena Gościniewicz
Polityka senioralna a odpowiedzialność i bezpieczeństwo społeczne … 73

ROZDZIAŁ II
RODZINA W PRACY SOCJALNEJ

Irena Pufal-Struzik
Percepcja funkcjonalności systemu rodzinnego przez młodzież o różnym poziomie agresji w zachowaniu … 83

Larysa Kalchenko
Social work with families on prevention of child abandonment within an urban local community: Ukrainian experience … 93

Natalia Grebennikova, Larisa Vorobyeva
Apositive approach in work with parents, bringing up toddlers with special needs … 103

Emilia Koneczna, Małgorzata Porąbaniec
Dzieci mieszkające w bloku socjalnym jako grupa zagrożona wykluczeniem społecznym … 111

Małgorzata Porąbaniec, Agnieszka Szymoniak
Warunki życia mieszkańców bloku socjalnego w Kielcach … 121

ROZDZIAŁ III
DZIAŁALNOŚĆ POMOCOWA NA RZECZ OSÓB STARSZYCH

Katarzyna Cukierska
Aktywizacja seniorów – katalog dobrych praktyk … 137

Michał Kubiak
Analiza porównawcza polityki senioralnej w skali lokalnej na przykładzie Gdańska, Sopotu i Gdyni … 147

Agnieszka Przychodni, Małgorzata Markowska, Magdalena Lelonek
Aktywność fizyczna i poczucie jakości życia dojrzałych i starszych kobiet a ich stan zdrowia … 167

Okasana Anisimova
Health as a factor of social well-being of elderly people … 181

Agata Chabior
Praca socjalna z osobami starymi – opieka i jej doświadczanie … 187

ROZDZIAŁ IV
PROFILAKTYKA I ZDROWIE W PRACY SOCJALNEJ

Elena Asmakovets
Professional crises and suicide … 195

Justyna Pawelec
Współpraca z rodzinami pacjentów w Ośrodku Rehabilitacji dla Osób z Uzależnieniem od Substancji Psychoaktywnych w Pałęgach … 203

Renata Kopyś
Skuteczność działań profilaktycznych i interwencyjnych w przeciwdziałaniu przemocy rówieśniczej w opiniach pedagogów z terenu miasta Kielce … 211

Aneta Kuśmierczak, Małgorzata Dziechciaż, Stanisława Sopel, Mariola Wojciechowska
Style życia podejmowane w okresie młodzieńczym … 221

Aneta Kuśmierczak, Małgorzata Dziechciaż, Stanisława Sopel, Mariola Wojciechowska
Zachowania zdrowotne młodzieży jako wyraz ich stylów życia … 229

ROZDZIAŁ V
PRZESTRZEŃ EDUKACYJNA W PRACY SOCJALNEJ

Małgorzata Krawczyk-Blicharska
Kompetencje – wartość włączająca do społeczeństwa aktywności … 241

Elena Asmakovets, Sławomir Koziej
Opinie polskich i rosyjskich studentów kierunku praca socjalna na temat podjęcia pracy w zawodzie po ukończeniu studiów … 255

Sławomir Chrost
Relacja pomocy w pracy socjalnej – „blaski i cienie” … 269

Tatyana Sidorchuk
The interaction „student-retrostudent” in the unified educational space … 277

Anna Róg, Olga Baran
Jaka jesteś rodzino? Obraz rodziny w opiniach gimnazjalistów … 285

Natalia Timoshenko
Technology of professional self-improvement of social workers in resource centers … 297

Bibliografia … 303

CZĘŚĆ I WYMIAR AJKSJOLOGICZNY

Iwona Pałgan
Rodzina na straży wartości – wczoraj, dziś, jutro … 13

Joanna Lizut
Współczesne rodziny – zmiany w funkcjonowaniu i relacjach z otoczeniem … 34

Andrzej Gretkowski
Nie(znany) obraz rodziny … 49

Marta Filipowicz
Wartość rodziny w nauczaniu społecznym Jana Pawła II … 62

CZĘŚĆ II WYMIAR PONADNARODOWY

Arkadiusz Durasiewicz
Europejskie wytyczne w zakresie polityki na rzecz rodzin w wybranych państwach UE – analiza porównawcza … 87

Małgorzata Porąbaniec
Zabezpieczenie społeczne rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem i młodzieżą w Polsce i Danii … 132

CZĘŚĆ III WYMIAR KRAJOWY

Julian Auleytner
Finansowanie polityki rodzinnej w Polsce … 157

Mirosław Grewiński
Rodzina i sektor nieformalny jako koproducenci usług społecznych … 193

CZĘŚĆ IV WYMIAR LOKALNY

Maria Szumigalska
Instrumenty wspomagające rodzinę w środowisku lokalnym … 211

Mikołaj Olszewski
Teleopieka – jako przykład innowacyjnej usługi opiekuńczej na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych … 227

Anna Przybysz
Praktyczne metody pracy asystenta rodziny … 243

Marek Kawa
Okna życia jako nieformalne instytucje ochrony dziecka w Polsce … 258

Noty o Autorach … 267

Przedmowa … 9

Karol Chylak
Główne kierunki i możliwości zastosowania alternatywnych rozwiązań w ubezpieczeniach społecznych Drugiej Rzeczypospolitej … 15

Wprowadzenie … 15
Dziedzictwo z okresu zaborów … 15
Kierunki rozwoju systemu ubezpieczeń społecznych w Drugiej Rzeczypospolitej … 21
Dyskusja wokół kierunku rozwoju ubezpieczeń społecznych w Drugiej Rzeczypospolitej … 23
Nowa era polskich ubezpieczeń społecznych … 26
Wnioski … 29

Anna Jarosz-Nojszewska
Ubezpieczenia emerytalne pracowników umysłowych w Drugiej Rzeczypospolitej … 34

Uwagi wstępne … 34
Ubezpieczenia pracowników umysłowych w zaborze austriackim … 34
Ubezpieczenia pracowników umysłowych w zaborze pruskim … 36
Zmiany w przepisach państw zaborczych … 37
Pierwsze polskie projekty ubezpieczenia pracowników umysłowych … 39
Rozporządzenie Prezydenta RP o ubezpieczeniu pracowników umysłowych z 1927 r. … 40
Nowelizacja rozporządzenia z 1927 r. … 46
Podsumowanie … 48

Elżbieta Słabińska
Państwowe formy pomocy dla bezrobotnych pracowników umysłowych w Drugiej Rzeczypospolitej … 51

Wstęp … 51
Statystyka bezrobocia pracowników umysłowych … 52
Prawne zabezpieczenie na wypadek braku pracy … 55
Świadczenia … 57
1. Zasiłek na wypadek braku pracy … 57
2. Dokształcenie zawodowe … 62
3. Zwrot kosztów podróży w poszukiwaniu pracy … 64
4. Składka na ubezpieczenia chorobowe … 64
Zatrudnienie … 64
1. Pośrednictwo pracy … 65
2. Roboty publiczne … 66
3. Akcje specjalne … 68
Konkluzje … 70

Paweł Grata
Przemiany w polskiej polityce zatrudnienia w latach 1944 – 1949 … 75

Wstęp … 75
Konstytucja i zmiana czyli ramy prawne i organizacyjne … 76
„Nowy” rynek pracy … 79
Formy oddziaływania na rynek pracy … 82
1. Pośrednictwo pracy … 82
2. Produktywizacja niezatrudnionych … 86
3. Aktywizacja zawodowa niepełnosprawnych … 89
4. Masowy werbunek siły roboczej … 92
Uwagi końcowe … 94

Kinga Woźniakowska
Organizacja, infrastruktura i działalność lecznicza uzdrowisk w polskich Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim w latach 1945 – 1966. Zarys problematyki … 97

Wprowadzenie … 97
Organizacja lecznictwa uzdrowiskowego … 99
Przekształcenie infrastruktury uzdrowisk sudeckich … 103
Działalność lecznicza w uzdrowiskach sudeckich … 107
Podsumowanie … 111

Ewelina Szpak
Zdrowie ludzi pracy – między propagandą a rzeczywistością (21945 – 1970) … 116

Wstęp … 116
„Kto jest energiczny, przedsiębiorczy, ten się wkręci” … 117
Problem chorób zawodowych, czyli „w trosce o zdrowie ludzi pracy” … 120
Ku zmianom: lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte … 122
Zakończenie … 125

Dariusz Jarosz
Problemy zanieczyszczenia wód i powietrza w Polsce w okresie stalinizmu i destalinizacji (analiza dyskursu) … 127

Wstęp … 127
Dyskurs o środowisku naturalnym w stalinizmie: propaganda i tajność … 128
Destalinizacja: poszerzenie pola dyskursu … 132
Podsumowanie … 139

Maciej Cesarski
Polityka mieszkaniowa w Polsce w badaniach po 1989 r. – główne podejścia i problemy … 143

Wprowadzenie … 143
Polityka mieszkaniowa w badaniach IGM do 2002 r. … 145
Polityka mieszkaniowa w badaniach ZM IRM – 2002 – 2015 … 148
Polityka mieszkaniowa w badaniach spoza IGM oraz ZM IRM … 151
Zakończenie i wnioski … 159

Edyta Czop
Polscy migranci poakcesyjni na unijnych rynkach pracy … 166

Wprowadzenie … 166
Polacy o unijnych tynkach pracy … 169
Zakończenie … 177

Krzysztof Chaczko
Zalety i wady programu „Rodzina 500 plus” … 181

Wstęp … 181
Zalety programu „Rodzina 500 plus” … 182
1. Zmniejszenie ubóstwa … 182
2. Powszechność świadczenia na drugie i kolejne dziecko … 184
3. Brak stygmatyzacji społecznej … 185
Wady programu „Rodzina 500 plus” … 186
1. Wysokie koszty … 186
2. Dezaktywizacja rodzin (wielodzietnych) … 188
Konkluzje … 191

Mirosław Grewiński
Blisko trzy dekady polskiego systemu pomocy społecznej w kontekście realizacji polityki społecznej … 175
Trudne początki i etapy rozwoju … 195
Zmiany legislacyjne jako próba reorganizacji systemu … 198
Błędy, zaniechania i sukcesy z ostatnich dekad … 200
Czy system pomocy społecznej powinien zostać zreformowany? … 206
Czy będziemy zmierzać w kierunku systemu usług społecznych? … 210
Rekomendacje … 213

Noty o autorach … 218

Bibliografie prac opublikowanych w tomach I – V serii wydawniczej „Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku” … 221

Ramune Bagdonataite, Vilma Zydziunaite
CONSIDERATIONS ON INFORMAL LEARNING: DIFFERENT CONCEPTS AND THEIR DIMENSIONS … 13

Dace Brizga
IMPLEMENTATION OF PEDAGOGICAL ACTIVITY OF LABOUR PROTECTION SPECIALISTS IN WORK ENVIRONMENT … 24

Janina Čiziukienė, Audronė Urmanavičienė
ADULT LEARNING: TRENDS AND OPPRTUNITIES IN THE ORGANIZATION … 35

Artūrs Gaveika
PERSONALITY DEVELOPMENT, EDUCATION AND COMPOETENCE AS BASIC ELEMENTS OF CREATIVITY … 48

Svetlana Koshevenko, Svetlana Silchenkova
INFORMATION CULTURE OF EDUCATION MANAGER: LEVEL AND FACTOR ANALYSIS … 58

Gilberto Marzano, Velta Lubkina, Luis Ochoa Siguencia
KEY ISSUES IN ADULT NON FORMAL PARTICIPATORY E-LEARNING … 69

Arturs Medveckis
THE REFLECTION OF PEDAGOGUE’S IDENTITY IN THE LIFE ACTIVITIES: THEORETICAL RESEARCH MODEL … 80

Odeta Merfeldaitė, Justina Dilytė
COMPETENCES OF SOCIAL WORKERS FOR WORK WITH YOUTH: CASE ANALYSIS … 97

Livio Clemente Piccinini, Thing Fa Margherita Chang, Maria Antonietta Lepellere, Mario Taverna, Giovanni Tubaro
BAK-SNEPPEN MODELS FOR THE EVOLUTION OF STRUCTURED KNOWLEDGE … 109

Tomasz Różański
EDUCATIONAL ACTIVITY OF OLDER PEOPLE IN POLAND – SELECTED ISSUES … 122

Asura Rutkiene, Silva Lengviniene
LEARNING AS PRECONDITION TO STAY ACTIVE IN LABOUR MARKET FOR ELDER PEOPLE … 132

Luis Ochoa, Gilberto Marzano, Renata Ochoa – Daderska
EXPERIMENTING PARTICIPATIVE E-LEARNING IN NON-FORMAL ADULTEDUCATION: THE ESCALADE PROJECT … 144

Sylwia Szulc
THE ROLE OF THE TEACHER AND EIGHT KEY COMPETENCE FOR LIFELONG LEARNING. CASE STUDY POLISH SCHOOL IN REZEKNE … 153

Anna Tatarinceva, Ina Gode
LIFELONG EDUCATION AS KEY FACTOR OF THE TRANSFORMATION AND DEVELOPMENT OF THE HUMAN CAPITAL’S POTENTIAL … 163

Laima Tartinceva, Ingrida Baranauskienė
INTERACTION OF MATHEMATICAL ABILITIES AND THE CHOICEOF A VOCATIONAL CAREER … 172

Magdalena Urlińska
INNOVATIVE USE OF THE POTENTIAL OF CONTEMPORARY SENIORS … 183

Irena Zamaittaityte
THE ROLE OF LIBRARIES IN PROMOTING ADULT EDUCATION … 193

Vaiva Zuzevičiūtė, Laima Ruibytė, Rūta Adamonienė, Aušra Stepanovienė, Biruitė Pranevičienė, Rasa Dobržinskienė
THE PROBLEM OF USING OPEN EDUCATIONAL RESOURCES IN THE LITHUANIAN LANGUAGE AS A LESS WIDESPREAD LANGUAGE IN THE WORLD … 204

Iluta Arbidane, Madara Tarasova
ANALYSIS AND DEVELOPMENT POSSIBILITIES OF BUSINESS INCUBATORS IN LATVIA … 215

Renata Bilbokaite
PROGNOSIS OF VISUALIZATION USAGE IN THE SCIENCE EDUCATION PROCESS … 225

Līga Brūniṋa, Elīna Konstantinova, Aija Peršēvica
NECESSITY OF MAPPING AND ASSESSMENT OF ECOSYSTEMS AND THEIR SERVICES IN PLANNING AND DECISION MAKING PROCESS … 234

Iveta Dembovska, Inese Silicka, Velta Ļubkina
EDUCATIONAL TOURISM IN THE TRAINING OF FUTURE TOURISM PROFESSIONALS … 245

Sandra Ežmale
ATTRACTING FOREIGN DIRECT INVESTMENTS: THE CASE OF LATGALE REGION … 256

Sandra Ežmale
EVALUATION OF A LOCAL GOVERNMENT DEVELOPMENT PLANNING: THE CASE OF LATGALE … 267

Olga Fokina, Inga Millere, Liāna Deklava, Kristaps Circenis
BEGINNING OF DAUGAVPILS CARITY SISTERS’ SCHOOL FOUNDATION (1939 – 1943) … 278

Jurgita Ginavičienė, Indrė Sprogytė
COMPETITIVENESS OF TRANSPORT COMPANIES IN THE OPINION OF STUDENTS … 288

Mirosław Grewiński, Joanna Lizut
SOME CASES OF INTEGRATED SOCIAL SERVICES IN POLAND … 300

Jekaterina Jefremova
IMPORTANCE OF FUNDED PENSION SCHEMES IN PROVISION OF PENSIONS: THE EXPERIENCE OF LATIVA AND THE OLD EU COUNTRIES … 311

Aļona Koldāne
ENERPRISE INSOLVENCY: THEORETICAL INSIGHT AND CURRENT TRENDS IN LATIVA … 323

Inta Kotane
PRACTICE OF SMALL AND MEDIUM-SIZEDENERPRISE PERFORMANCE EVALUATION IN LATIVIA … 335

Vilmante Kumpikaite – Valiūniene, Ewa rolnik – Sadowska, Ewa Glińska
EDUCATION AND FUTURE WORKATTITUDES OF STUDENTS IN POLAND AND LITHUANIA: A COMPARATIVE ANALYSIS … 345

Lienīte Litavniece, Inese Silicka
EVALUATION OF LOCAL IDENTITY FOOD IN THE DEVELOPMENT OF GASTRONOMIC TOURISM IN REZEKNE CITY AND COUNTY … 355

Iveta Ludviga, Irena Senṋikova, Agita Kalviṋa
TURNOVER OF PUBLIC SECTOR EMPLOYEES AND THE MEDIATING ROLE OF JOB SATISFACTION: AN EMPIRICAL STUDY IN LATVIA … 364

Odeta Marfeldaitè, Justinas Sadauskas
ESPECTATIONS IN RESPECT OF THE SUPERVISOR’S IMAGE: THE LITHUANIAN CASE … 379

Iveta Mietule, Vitalija Skėruvienė, Iveta Ubrežiova, Diana Znotiṋa
LEGAL AND FINANCIAL WORK ASPECTS OF ACADEMIC STAFF IN LITHUANIA, SLOCAKIA AND LATVIA … 391

Iveta Mietule, Anda Zvaigzne, Aija Čerpinska
ASSESSMENT OF THE ACTIVITY OF RESIDENTS AND ECONOMIC GROWTH IN THE LAG TERRITORY … 400

Līga Mirlina
DEVELOPMENT OF COMMUNICATION IN LATVIAN PUBLICK ADMINISTRATION: TRENDS AND CHALLENGES … 411

Andris Petersons, Ilkhom Khalimzoda
COMMUNICATION MODELS AND COMMON BASIS FOR MULTICULTURAL, COMMUNICATION IN LATVIA … 423

Agnieszka Rymsza
MAIN CHALLENGES AND OPPORTUNITIES FACED BY THE NONPROFIT SECTOR IN CURRENT POLAND … 434

Ruta Šneidere, Inga Būmane
SMALL BUSINESS SUPPORT POLICY IN LATVIA … 448

Ērika Žubule, Lūcija Kavale
EVALUATION OF EFFICIENCY IN THE PUBLIUC SECTOR … 463

Przedmowa … 6

Część I
Polityka społeczna w aspekcie globalnym

Andrzej Chodubski
Polityka społeczna w rzeczywistości współczesnych procesów globalizacyjnych … 13

Marek Leszczyński, Agata Szydlik – Leszczyńska
Zmierzch państwa dobrobytu? O urynkowieniu polityki społecznej … 24

Agnieszka Makarewicz – Marcinkiewicz
Spirala wzrostu gospodarczego jako współczesna kwestia społeczna … 33

Zbigniew Dorawa
Polityka społeczna wobec problemów demokracji przedstawicielskiej … 44

Część II
Wybrane problemy współczesnej polityki społecznej

Katarzyna Głąbicka
Wyzwania dla polskiej polityki społecznej do 2020 roku … 57

Mirosław Grewiński
Wybrane aspekty polityki przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu w Polsce i w Unii Europejskiej … 73

Izabela Podobas
Negocjacje z „trudnym klientem” – wyzwaniem w pracy socjalnej … 89

Arkadiusz Durasiewicz
Kierunki rozwoju polityki rodzinnej w Polsce – dylemat społeczny zachodzących zmian i wyzwań
na przyszłość … 102

Dorota Moroń
Socjalna funkcja rodzin na przykładzie polityki edukacyjnej i zdrowotnej – Polska na tle wybranych krajów … 121

Mateusz Solański
Problematyka zmian w ustawie o wsparciu rodzin i pieczy zastępczej na przykładzie systemu instytucjonalnego w Gdyni … 138

Michał Kubiak
Wybrane aspekty sytuacji życiowej ludzi starych w Polsce … 148

Maria Gagacka
Zarządzanie w polityce społecznej – w drodze do zarzadzania społecznego … 174

Monika Klimowicz
Przedsiębiorstwa społeczne jako instrument aktywnej polityki rynku pracy w Unii Europejskiej … 195

Witold Janocha, Katarzyna Zielińska – Król
Obywatelska polityka społeczna na rzecz osób niepełnosprawnych w województwie lubelskim. Kierunki działań i perspektyw na przykładzie wybranych podmiotów … 208

Część III
Dobre praktyki polityki społecznej w wybranych państwach

Krzysztof Piątek
Państwa socjalne w Europie – postsocjalistyczne case study (Czechy, Słowacja, Ukraina, Rosja) … 227

Andrzej Kubka
Równość kobiet i mężczyzn w polityce rodzinnej państwa opiekuńczego (na przykładzie Norwegii) … 247

Ewelina Wiszczun
Kolejny etap wdrażania modelu flexicurity – analiza praktyk i strategii jego realizacji na podstawie zastosowanych rozwiązań w wybranych państwach UE … 259

Witold Turnowiecki
Społeczna gospodarka rynkowa Niemiec – co zostało? … 272

Maciej Urbanek
Współczesne problemy polityki społecznej w Stanach Zjednoczonych oraz sposoby modyfikacji jej mechanizmów z perspektywy rządu federalnego … 283

Marek Friedrich
Solidarność społeczna jako zasada polityki mieszkaniowej we Francji … 297

Katarzyna Kamińska – Moczyło
Zmiany zachodzące w modelach rodziny w wybranych państwach Unii Europejskiej – przykład Republiki Federalnej Niemiec i Łotwy … 307

Joanna Leska – Ślęzak
Eutanazja – rozwiązania w polityce społecznej … 324